Şehzadeler şehri, Leyla ile Mecnun'un diyarı Amasya'dayız. Trabzon dönüşü Amazonlar (Kadın Savaşçılar) diyarı Samsun Amazonlar Parkını dolaştıktan sonra Amasya'yı gezelim dedik. Yeşilırmak nehrinin ortasından geçtiği Amasya'yı tanımak ve anlamak için önce tarihine göz atalım.
AMASYA TARİHİ
MÖ.63 yılında Amasya'da doğduğu bilinen ve Coğrafya ilminin mucidi olarak tanınan Strabon, yazdığı ünlü coğrafya kitabında Amasya’dan Amasseia olarak söz etmektedir. Strabon'a göre Amasya ismi, burada yaşamış olan bir Amazon kraliçesi olan Amasis'den gelmektedir. Bulunan Yunan ve Roma sikkeleri üzerinde Αμάσεια, Amaseia yazmaktadır.
Amasya şehrinin kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte yerleşimin Hitit dönemine kadar uzadığı tahmin edilmektedir. Seloukoslar egemenliğine kaldı.
MÖ.281 yılında kurulan Pontus Krallığı'na bir süre başkentlik yapar.
MÖ.70 yılında Roma topraklarına katıldı.
MS.4 yy. Roma'nın bölünmesiyle Doğu Roma topraklarında kaldı.
11.yy sonlarına kadar Bizans İmparatorluğu sınırlarında kaldı.
1071 Malazgirt Meydan Muharebesi sonrasında Anadolu'nun birçok şehri gibi Amasya'da 11.yüzyıl içinde Türkler'in egemenliğine geçti.
Artuk Bey tarafından ele geçirilen yerleşim daha sonra Danişmend Gazi 'nin denetimine bırakıldı.
II. Kılıç Arslan tarafından 1175 yılında Anadolu Selçuklu Devleti topraklarına katıldı.
14.yüzyıl başlarında da Amasya şehri Moğol valilerce yönetilmeye başladı.
1393 yılında Osmanlı topraklarına katıldı. Amasya'nın Osmanlı tarihi açısından da büyük öneme sahiptir. I. Mehmet, II. Murat, Fatih Sultan Mehmet, Yavuz Sultan Selim gibi padişahlar Amasya'da şehzadelik yapmışlardır.
Millî Mücadelede 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun'da başlayan Kurtuluş Savaşı'nın (Millî Mücadele)'nin ilk adımı, 12 Haziran 1919 tarihinde Mustafa Kemal'in Amasya'ya gelmesiyle devam etmiştir.
 |
| "Amasya Genelgesi"nin hazırlandığı bina |
Kurtuluş mücadelesinin planları hazırlanmış, Erzurum Kongresi ve Sivas Kongresi'nin toplanmasına burada karar verilmiş, 22 Haziran 1919 tarihinde yayınlanan "Amasya Genelgesi" ile "Milletin İstiklâlini Yine Milletin Azim ve Kararı Kurtaracaktır" denilerek Millî Mücadele burada fiiliyata geçirilmiştir.
AMASYA'DA GEZİLECEK YERLER
Amasya merkezde gezilecek yerler açısından bakarsak tarihi yapılar ön planda çıkar.
Amasya Kalesi (Harşena Kalesi)
Harşena adının Hattiler Döneminden (MÖ.2300 - 1950) kaldığı ve binlerce yıldır değişmediği görülmüştür. İlk gerçek kale muhtemelen Pontus Kralı I. Mithridates (MÖ 280 civarında) zamanından kalmadır. Kale kalıntıları incelendiğinde farklı zamanlarda farklı taş kütlelerin kullanıldığı ve tadilat gördüğü görülmektedir.
Kral Kaya Mezarları ve Kızlar Sarayı
Helenistik Dönemde, Harşena Dağı’ nın güney eteklerindeki kalker kayalara oyularak, anıtsal boyutta mezar odası olarak yapılmıştır. MÖ 302 yılında Pontus Krallığı I. Mithridates tarafından kuruldu ve başkent olarak Amasya seçildi. Kız Sarayı bölgesinde I.Mithridates'ten MÖ.160 yılına dek hüküm süren I.Farnakes'e kadar olan beş kralın (I.Mithridates, Ariobarzanes, II.Mithridates, III.Mithridates, I.Farnekes) mezarı bulunur. Krallar Vadisi olarak bilinen ve Yeşilırmak kıyısında bulunan bu bölgede toplamda, Amasya Kalesi içindeki dokuz kaya mezarını da dahil ederek 21 kaya mezarı bulunur. Kaya mezarlarının arkalarına oyulmuş geçitler bulunur. Mezarlar kente hakim konumdadırlar.
15.yy. Osmanlı Dönemi’ne ait iki adet özel hamam yer almaktadır.
Aynalı Mağara
Ziyaret Beldesi yolu üzerinde, Helenistik Dönem’e ait olup en iyi işlenmiş ve tamamlanmış anıtsal kaya mezarıdır. İçerisinde mezar odası ve tavandan zemine kadar; kahverengi ve kırmızı boya ile yapılmış Hz Meryem ve On İki Havari tasvirlerinden oluşan Bizans Dönemi duvar resimleri bulunmaktadır.
Ferhat Su Kanalı
Geç Hellenistik - Erken Roma dönemine aittir. Antik Amasya Kenti’nin su ihtiyacını karşılamak üzere yapılmıştır. Kayalar oyulup tüneller açılarak, yer yer duvar şeklinde tonozlu bir biçimde arazi eğimine göre, su terazisi sistemine uygun olarak yapılmıştır. Bu durumuyla ünlü “Ferhat ile Şirin Efsanesi” ne konu edilmiş olup, halk arasında “Ferhat Su Kanalı” olarak bilinmektedir.
Amasya Evleri (Yalıboyu Evleri)
Yeşilırmak kenarında, tarihi sur duvarları üzerine, ahşap çatkı arası, kerpiç dolgulu olarak inşa edilmişlerdir. Kırma ya da beşik çatı üzeri, oluklu kiremitle örtülü bir biçimde düzenlenmiş olan ve geleneksel Osmanlı evinin bütün özelliklerini bünyesinde taşıyan bu evler, Amasya’nın tarihsel kimliğiyle uyumlu bir görünüm arz etmektedir. Evler, bitişik nizamda, bodrum üzeri tek kat ya da iki katlı olarak düzenlenmişdir.
MÜZELER
Sabuncuoğlu Şerefeddin Tıp ve Cerrahi Tarihi Müzesi
Amasya Arkeoloji Müzesi
Amasya Şehzadeler Müzesi
Ferhat ile Şirin müzesi
Hazeranlar Konağı (Müze Ev)
Sabuncuoğlu Şerefeddin Tıp ve Cerrahi Tarihi Müzesi : İlhanlı döneminden günümüze ulaşan tek eserdir. İlhanlı Hükümdarı Sultan Mehmet Olcaytu ve Uduz Hatun adına Anber Bin Abdullah tarafından 1308-1309 yılında yaptırılmıştır. Yapının özellikle ön cephesi sanatsal açıdan çok değerlidir.
Amasya Arkeoloji Müzesi : Geç Neolitik Erken Kalkolitik Çağ’dan itibaren Tunç Çağı, Hitit, Urartu, Frig, İskit, Pers, Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu, İlhanlı ve Osmanlı dönemlerine ait 13 ayrı medeniyetin eserlerini bir arada görmek mümkündür. Daha Önce müzenin bahçesinde bulunan ve Selçuklu Sultanı I. Mesud’a ait olan türbe içinde sergilenen İlhanlılar dönemine ait 14. yy.’dan kalma mumyalar Müze içerisindeki özel bir bölümde sergilenmektedir.
CAMİLER
Fethiye Camii : (Danışmendoğulları 1116) Kiliseden camiye çevrilmiştir.
Burmalı Minare Camii : (Selçuklu Dönemi 1237-1247) tarihleri arasında yaptırılmıştır.
Gümüşlü Camii : (İlhanlı Dönemi 1326)
Çilehane Camii : (Osmanlı Dönemi 1413)
Bayezıd Paşa Camii : (Osmanlı Dön.1414)
Yörgüç Paşa Camii : (Osmanlı Dön.1428)
II. Bayezid Külliyesi : (Osmanlı Dön.1486)
Mehmet Paşa Camii : (Osmanlı Dön.1485)
Şamlar (Ayas Ağa) Camii : (Osmanlı Dön.1495)
Hatuniye Camii : (Osmanlı Dön.1510)
Şirvanlı (Azeriler) Camii : (Osmanlı Dön.1876)
MEDRESE ve TÜRBELER
Gök Medresesi : (Selçuklu Dön.1267)
Cami, türbe ve medrese fonksiyonlu tipik Selçuklu eseridir
Küçük Ağa Medresesi : (Danışmendoğulları)
Sultan Bayezid Medresesi : (Osmanlı Dön.1486)
Büyük Ağa Medresesi : (Osmanlı Dön.1488)
Ezine Pazar Hani : (Selçuklu Dönemi)
Amasya-Tokat karayolunun 35. km.sindedir.
 |
| Halifet Gazi Türbesi |
Halifet Gazi Türbesi (Danişmendoğulları 1210)
Cumudar Türbesi : (Selçuklu Dönemi 1242)
Torumtay Türbesi : (Selçuklu Dönemi 1278)
KALELER
Kaleköy Kalesi : Amasya-Tokat Karayolu’nun 24. km’sinden kuzeye ayrılan stabilize yolun 4.km’sinde bulunan Kaleköyü’nün kuzeyindeki kayalık alan üzerinde bulunmaktadır.
Gökçeli Kalesi : Amasya Göynücek İlçesi’nin 8 km kuzeybatısında, Gökçeli Köyü’nün yaklaşık bir km. kuzeydoğusundaki kayalık üzerinde, Çekerek Vadisi’ne hakim bir mevkiide yer almaktadır.
Baraklı Kalesi : Taşova İlçesi Özbaraklı Beldesi’nin güneyinde, yaklaşık 2 km uzaklıktadır. Romalılar döneminde, bölgeden geçen kervan yolunun güvenliğini sağlamak üzere inşa edilmiştir.
Mükkemmel bir dil kullanmışsın.
YanıtlaSil