Bu günkü gezimizi Gümüşhane dağlarına ve Süleymaniye Mahallesi (Eski Gümüşhane)'ye ayırıyoruz. 1900'lü yıllara kadar aktif olan ancak sonrasında kendi haline terkedilmiş, yıkılmaya yüz tutmuş bir şehrin kaderine tanıklık yapmaya gidiyoruz.
Süleymaniye Mahallesi (Eski Gümüşhane) şu anki şehir merkezine 4 km mesafede olup güneybatı yamaçlarında yer almaktadır. Yüz yıllar boyunca altın ve gümüş madenleri açısından zengin olması burayı hep önemli kılmıştır. Ayrıca coğrafi konumu sebebi ile birçok medeniyet ve kültürlerin de geçiş noktası özelliğide katmıştır.
Türklerin, Ermenilerin ve Rumların uzunca bir süre birlikte yaşadıkları sevgi, hoşgörü ve barış yerleşimidir. Ancak 1915 yılında Ermeni Tehciri (göçü) ve 1924 yılında ise Lozan Antlaşması sonucu mübadele (değis-tokuş) gerçekleştirilmiştir. 1900'lü yılların başında madencilik tamamen sona ermiştir, bu yüzden şehir çok fazla göç vermiştir.
Eski Gümüşhane (Süleymaniye) mahallesi ve bölgenin tarihi dönem kaynaklarına bakıldığında erken Hitit dönemleri görülmektedir. Urartu Devletinin MÖ.590 veya 585’ler de yıkılmasından sonra Urartu baş tanrısı Haldi’ye tapan insanların bir kısmının Gümüşhane ve civarına geldikleri, bu insanların bölgeye tanrılarının isimlerini verdiklerinden bahsedilmektedir.
Bölgede Asurlular, Urartular, Medler, Pers Krallığı, Mekodonlar, Pontus Krallığı, Roma İmparatorluğu, Emeviler, Selçuklular ve Osmanlı İmparatorluğu hüküm sürmüştür.
13.yy'da yaklaşık olarak 10 mahallede 60 bin kişilik bir nüfusa sahip olduğu kayıtlarda geçmektedir. Yerleşim Türklerin hâkimiyetine Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon Rum-Pontus Devletinin varlığına son verdiği 1461 yılında geçmiştir.
Günümüze cami, kilise, hamam, köprü ve dükkân gibi 35 adet taşınmaz kültür varlığı gelmiş olup aynı zamanda turizm merkezi olmuştur. Gezilip görülecekler arasında yakın tepedeki Canca Kale'si yanı sıra bu bölgedeki cami, kilise, manastır, eğitim kurumu, hamam, köprü, türbe, çeşmeler görülebilir. Bunların hemen hemen çoğunluğu bu gün harabe halindedir.
Süleymaniye Mahallesi'nde bulunan bu tarihi eserleri şöyle sıralayabiliriz :
Zeki Kadirbeyoğlu Konağı (1861)
Fahri Gümüşeli Evi (19.yy),
Ulu (Süleymaniye) Cami,
Ulu Cami Çeşmesi,
Ulu Cami Haziresi,
Hacı Tahir Efendi Türbesi,
Çarşı Camii (Minare I)
Sağır Cami (Minare II)
Dere Camii (Minare III - Kanlı Minare)
Güzeller Mahallesi Camii,
Küçük Camii,
Süleymaniye Hamamı,
Dere Hamamı (18.yy),
Kavaklık Hamamı (17.yy),
Paşa Hamamı,
Çaput Hamamı,
Güzeller Mahallesi Çeşmesi,
Ulu Cami (Süleymaniye) Köprüsü,
Hindere Köprüsü (19.yy),
Rum Erkek Lisesi,
Rum Kız Okulu (1873)
Sağır Mahallesi Kaya Kilisesi,
Hagios Lonnes Kaya Manastırı (18.-19.yy),
Hagios Georgios Metropolitlik Kilisesi(14.yy),
Panagia (Meryemana) Manastırı,
Hagios Stephanos Kilisesi,
Hagios Lonnes Kilisesi,
Not : (1877) Trabzon Salnamesi’ne göre 9 Rum kilisesi ve 1 Ermeni kilisesi kaydı bulunmaktadır.
Yorumlar
Yorum Gönder