Bu günkü gezi durağımız da Hititler'i tarih sahnesinden silerek Orta Anadolu'ya hakim olan ancak kendide MÖ.700 yılın sonlarına doğru Kimmerler’in istilâsı sonucu yok olan Frigler diyarı var.
FRİGLER KİMDİR? MÖ.1200 yıllarından itibaren Anadolu'ya gelen Frigler Kütahya, Eskişehir, Afyon, Ankara ve Sakarya bölgelerinde yaşamaya başladı.
Hitit Devleti'ne son verip Anadolu'nun büyük güçlerinden biri oldu. Frigler Herodotos ve Strabon'a göre Trak (Balkan) asıllı bir kavim olduklarıdır. Çağımız bilginlerinin çoğu tarafından da kabul edilmiştir. Arkeolojik buluntularda Trakya ve Makedonya’daki tümülüsler ve içlerindeki eşyalarla Frigler’in kullandıkları eşyalar benzerlikler göstermektedir. Bilinen MÖ.900 yılda Gordion (Yassıhöyük-Polatlı) baskent'tir.
Frigyalılar Kral Midas döneminde bütün Orta ve Güneydoğu Anadolu’ya egemen, güçlü bir krallık oluşturmuşlardır. En parlak dönemleri MÖ.800 yıldır. Friglerin güçlü bir krallık kurmuş oldukları dönem MÖ.725 yılı ile 695 yılları arasına denk gelmektedir.
Kafkaslar üzerinden Doğu Anadolu’ya giren Kimmerler’in, önce bölgedeki Urartular’ı güçsüzleştirip sonra Kızılırmak’a kadar gelmeleriyle barış dönemi bozuldu. Frigler en parlak çağını yaşarken MÖ.700 yılın sonlarında Frig toprakları da Kimmerler’in istilâsına uğradı. MÖ. 690 yılında Kimmerler, Frig kralı Midas’ı mağlup ederek bu devletin siyasi varlığına son verdi. MÖ 676 yılında Kral Midas, yaşanan bu hezimet üzerine yaşamına son vermiştir. Batıya kaçan Frigler, küçük beylikler halinde bir süre daha varlıklarını sürdürseler de Lidyalılar'ın egemenliğine boyun eğmek zorunda kalmışlardır.
Bu bölgede çıkan eserler Afyonkarahisar, Eskişehir ve Kütahya arkeoloji müzelerinde sergilenmektedir.
Din inançları
Frigler; Hititler gibi çok tanrılı bir din inancına sahiptirler. İnandıkları ilahlara ait putlar, daha çok ziraat ve bereketle ilgilidir. En büyük tanrıları olan Kibele, toprak ve bereket tanrıçasıydı. Onun şerefine mabetler ve ayinler yapılırdı. Kibele yanısıra Attis, Sebazios, Men Friglerin önemli tanrılarından bazılarıdır.
Friglerde de kayaların içine oyulmuş kral mezarları mevcuttur. Çok büyük olan bu mezarların içine kralın ölüsüyle birlikte onun hayatta en çok sevdiği eşyaları da beraber gömülmekteydi. “Tümülüs” Frigler tarafından yapılmış yapay mezarların genel adıdır. Sayıları yüz civarındadır. Frigler’den önce bu tümülüsler Anadolu’da görülmemiştir. Büyük olasılıkla Frigler, Anadolu’daki ölü gömme geleneklerini Frigya’ya yerleşince de devam ettirmişlerdir. Tümülüslerin içindeki oda mezar, ana zemin üzerine inşa edilmiştir.
Yaşam tarzları
Frigler, bu coğrafyada ki Yunan halkı üzerinde de büyük etki sahibi olmuştur. Dilleri Frigce'dir. Müzik alanında da ileri oldukları ve birçok müzik aleti geliştirdikleri bilinmektedir. Flüt, simbal gibi müzik aletlerini keşfetmişlerdir. Maden, ağaç işlemeciliğinde de gelişmişlerdir. Kazılarda makara kulplu bronz tabaklar, kazanlar, altın, gümüş ve bronz yaylı çengelli iğneler, değerli madenlerden giysi kemerleri, tokalar ve zengin bezemeli dokuma ürünleri, ahşaptan ve seramikten hayvan heykelcikleri ve geometrik desenlerle süslü ev eşyaları bulunmuştur. Özellikle çengelli iğne (fibula) yapımında kullandıkları teknolojinin o döneme göre çok ileri olduğu anlaşılmıştır. Frigler dokumacılıkta çok ustaydı ve aynı zamanda ziraatçi bir kavimdi. Frigler çiftçilik ve hayvancılıkla uğraşmışlar, tarımı korumak ve geliştirmek için özel kanunlar ve kurallar koymuşlardır. Yapılan kanunlarda tarımla ilgili ağır cezalar öngörülmüştür. Bu kanunlara göre, öküz kesenin ya da saban kıranın cezası ölümdür.
FRİG VADİSİ NEREDE?
Frig Vadisi coğrafyası ile gezilip görülmeye değer, mükkemmel bir bölgedir. Frig vadisi genel olarak Afyonkarahisar, Eskişehir ve Kütahya üçgenini kapsamaktadır. Afyonkarahisar’da İhsaniye, İscehisar ve Bayat ilçelerinin tamamı ile merkez ilçe, Bolvadin ve Emirdağ ilçelerinin bir kısmını; Eskişehir’de Seyitgazi, Sivrihisar ve Han ilçelerini; Kütahya’da ise merkez, Tavşanlı ve Altıntaş ilçelerinin bir bölümünü kapsamaktadır.
FRİG VADİSİNDE GEZİLECEK YERLER
Frigyalılar'dan günümüze kalan ve gezilebilen başlıca yerleri ve eserleri gezmeye kalktığımızda abartısız söylüyorum kanımca 5 - 6 gün ayırmak gereklidir. Ancak belli başlı yer ve eserleri görmek için kesinlikle 2 gün gereklidir. Bunların başında Yazılıkaya Midas Anıtı gelmektedir.
Eskişehir’e 80 km uzaklıkta bulunan Midas Anıtı (Yazılıkaya) Yazılıkaya Köyü’nde yer almaktadır. Ana cephesi üçgen alınlıklı, nişli, ve geometrik desenli olup, nişlerine Tanrıça Kübele Heykeli konulmuş veya kabartması yapılmıştır. Yüksekliği 17 m. olan anıtın, MÖ. 700 yılda yapıldığı düşünülmektedir.
Görülmesi gereken diğer önemli yer ve eserler için ise iki gün ayrılmalıdır. Bu yer ve eserler şunlardır : Küçük Yazılıkaya, Bitmemiş Anıt, Areyastis Anıtı, Bahşeyiş Anıtı, Aslantaş, Yılantaş, Maltaş, Aslankaya, Burmeç, Büyük ve Küçük Kapıkaya Anıtları, Gerdek Kaya, Doğanlı Kale, Avdalaz Kalesi, Ayazini Kilisesi ve Üçlerkayası.
Genel manada Frig Vadisini 5 - 6 gün gezelim-görelim derseniz size çıkaracağım yer ve eserler şunlardır :
Kütahya bölgesinde merkezden başlayarak Altıntaş, Tavşanlı ilçeleri ve civarında bulunan Sabuncupınar, Söğüt, İnli, Sökmen ve Fındık mağara yerleşimleri gezilebilir.
Eskişehir iline bağlı Seyitgazi, Han ve Sivrihisar ilçeleri ve civarı gezilebilir.
Seyitgazi ilcesi : Asmainleri Saklı Vadi (Kırka Beldesi), İnliyayla kaya mezarları (Gökçegüney Köyü), Bahşeyiş Anıtı (Gökbahçe Köyü), Asar Kale, Aslanlı Mabet (Kümbet Köyü), Akpare Kale, Gerdekkaya, Doğanlı Kale, Deveboynu Kalesi (Çukurca Köyü), Yapıldak Kale (Yapıldak Köyü), Seyircek Kale (Büyükyayla Köyü)
Han ilçesi : Pişmişkale, Kocabaş Kale, Gökgöz Kale, Yazılıkaya, Küçük Yazılıkaya, Kırkgöz Kayalıkları (Yazılı Köyü), Akhisar Kale,
Afyonkarahisar iline bağlı İscehisar, İhsaniye, Bolvadin ve Bayat ilçeleri civarı gezilebilir.
İscehisar ilçesi : Seydiler Kalesi, Seydiler Peribacaları, Kırkinler Kaya yerleşimi, Kuzin Kaya yerleşimi (Seydiler Kasabası), Ağın Kaya yerleşimi, Ağın Peribacaları (Karakaya Köyü), Konarı Peribacaları (Konarı Köyü), Çatağıl Peribacaları (Çatağıl Köyü), İbrahim İnleri (Selimiye Köyü),
İhsaniye İlçesi : Üçlerkayası, Aslankaya, Kapıkaya l., Kapıkaya ll. (Üçlerkayası Köyü), Aslantaş, Yılantaş, Maltaş (Kayıhan Kasabası), Avdalaz Kalesi, Ayazini Kilisesi (Ayazini Köyü), Böcü İni Kaya yerleşimi (Kıyır Köyü), Asar Kale, Döğer Peribacaları, Döğer kaya yerleşimi, Tomsu kaya yerleşimi (Döğer Kasabası), Sarıcaova Peribacaları (Sarıcaova Köyü), Demirli Kalesi (Demirli Köyü), Bayramaliler Kalesi (Bayramaliler Köyü),O Kalesi (Çatağıl Köyü),
Bayat İlçesi : İnpazarcık kaya yerleşimi (İnpazarcık), Asar Kalesi (Köroğlu Dağı etekleri), Derbentinleri kaya yerleşimi (Derbent Köyü)
FRİG YOLU YÜRÜYÜŞ ROTALAR
Frig Yolu'nun merkezi Midas (Yazılıkaya)’dır. Diğer yollardan farklıdır. Üç ayrı koldan başlayan rota Midas (Yazılıkaya)’da birleşmektedir
Frig Yolu Rota 1 : Afyonkarahisar (Seydiler)'den başlayan yürüyüş rotası Midas (Yazılıkaya)’da bitmektedir. Rota toplamı 140 km’dir.
Frig Yolu Rota 2 : Kütahya (Yenice)'den başlayan yürüyüş rotası Midas (Yazılıkaya)’da bitmektedir. Rota toplamı 147 km’dir
Frig Yolu Rota 3 : Eskişehir - Ankara (Gordion)'dan başlayan yürüyüş rotası Midas (Yazılıkaya)’da bitmektedir. Rota toplamı 219 km’dir.
ÖNEMLİ BİLGİLER
Sıcakların etkileyeceginden eylül, ekim veya nisan, mayıs aylarında gezmeniz tavsiyemdir.
Müze kartı olmadan gezilebilir.
Bölge dağınık olduğundan yanınızda su gibi sıvı ihtiyaçlarınız yanınızda bulundurulmalıdır.
Vadiyi gezmeden önce olan ve program yapılmalıdır.
Üç ana rotadan oluşan Frig Yolu, yolun takibini kolaylaştırmak için tamamı kırmızı-beyaz renklerle işaretlenmiştir.
FRİG VADİSİ'NDE KONAKLAMA
Frig Yolu güzergâhı üstündeki bazı köylerde köy evleri restore edilerek ev pansiyonculuğuna uygun hale getirilmiştir.
Konaklama konusunda tavsiyem kamp alanlarında çadır kurmanızdır. İsterseniz istediğiniz ve müsait bulduğunuz yerlerde de kurabilirsiniz, güvenli bölgedir. Emre Gölü en uygun yerlerdendir.
Bir başka Kayıp Şehir Anadolu'da görüşmek üzere
Yorumlar
Yorum Gönder